ޖައުލާނީގެ ފިކުރީ ދަތުރު، ހަނގުރާމަވެރިޔާ ސްޓޭޓްސްމަނަކަށް ބަދަލުވެދާނެތަ؟

ޕްރަޝާގެ އަސްކަރީ މުނައްޒިރު (ތިއަރިސްޓު) އަދި ޖެނެރަލް ކާލް ވޮން ކްލޯޒެވިޓްސް ލިޔުއްވާފައިވާ ފަދައިން ހަނގުރާމައަކީ އެހެނިހެން ވަސީލަތްތަކެއް ބޭނުންކޮށްގެން ކުރެވޭ ސިޔާސީ މަސައްކަތެކެވެ. ހަނގުރާމައެއްގައި ލިބޭ ކާމިޔާބު އެމައްޗަށް ބިނާވާ އެއް އަސާސަކީ އެ ހަނގުރާމައަކުން ހާސިލުކުރަން ބޭނުންވި ސިޔާސީ ލަނޑުދަނޑިތައް ހާސިލުކުރެވޭ މިންވަރެވެ. 

ހައިއަތު ތަޙްރީރުއް ޝާމުގެ ލީޑަރު އަބޫ މުހައްމަދު އަލްޖައުލާނީގެ ގިޔާދަތުގެ ދަށުގައި 27 ނޮވެންބަރުގައި ސޫރިޔާގެ އިދިކޮޅު ބާރުތަކުން ފެށި އަސްކަރީ އޮޕަރޭޝަނުގައި ހަލުއި ކުރިއެރުންތަކެއް ހޯދަމުން ގޮސް ކުރު ވަގުތުކޮޅެއްގެ ތެރޭގައި ޙިމްޞާއި ޙިމާތު އަދި ޙަލަބު މިނިވަންކުރި އެވެ. 

އެ އޮޕަރޭޝަން ފެށިތާ 12 ވަނައަށްވީ ދުވަހުގެ ފަތިހު އަލިވިލުނުއިރު އިދިކޮޅު ހަނގުރާމަވެރިން ތިބީ ދިމިޝްގަށް ވަދެ ބައްޝާރުލް އަސަދުގެ ގެކޮޅުގަ އެވެ. އެއިރު އޭނާވަނީ އަނބިކަނބަލުންނާއި ބޭފުޅުންނާއެކު ގައުމު ދޫކުރައްވައި ފިއްލަވާފަ އެވެ. އަސަދު ޚާންދާނުގެ 52 އަހަރުވީ ވެރިކަން އެއާއެކު ނިމުމަކަށް އައިސްފި އެވެ. މި ބަދަލާއެކު އެންމެ ބޮޑު ސަމާލުކަމެއް ހުއްޓުނީ ހައިއަތުއް ތަޙުރީރުގެ ލީޑަރު އަބޫ މުޙައްމަދުލް ޖައުލާނީ ނުވަތަ އޭނާގެ އަސްލު ނަންފުޅުންނަމަ އަޙްމަދު އައްޝަރުޢަށެވެ. 

ޝަރުޢުގެ ފަހުގެ ތާރީހަށް ބަލާއިރު އޭނާގެ ވިސްނުންފުޅަށް އައިސްފައިވާ ބަދަލުތަކާއި، ސޫރިޔާގެ ކުރިމަގާމެދު އޭނާ ގެންގުޅުއްވާ ތަސައްވުރާއި، ސޫރިޔާގެ މިސްރާބު އޭނާ ބައްޓަންކުރައްވާނެ ގޮތާމެދު ގިނަ ބައެއްގެ ހިތްތަކުގައި ސުވާލުތައް އުފެދިފައިވެ އެވެ. 

އަހްމަދު އައްޝަރުޢަކީ އެހެނިހެން ގިނަ ސިޔާސީ ލީޑަރުންނާ ހިލާފަށް އަދި ވަރަށް ޒުވާން ބޭފުޅެކެވެ. އުމުރުފުޅުން 42 އަހަރުފުޅުގެ ޝަރުޢުގެ އުމުރުފުޅާ ބަލާއިރު އޭނާގެ ތަޖުރިބާތައް ގިނަ އެވެ. އޭނާގެ ސިޔާސީ އަދި ފިކުރީ ދަތުރުގައި އެކި ދުވަސްވަަރު އެކި ބަދަލުތައް ތަޖުރިބާ ކުރައްވާފައިވެ އެވެ. އެހެނިހެން ހަނގުރާމަވެރިންނާ ހިލާފަށް އޭނާއަކީ މީޑިޔާއާވެސް ގާތް ބޭފުޅެކެވެ. މީޑިޔާތަކަށް އިންޓަވިއު ދެއްވައި އޭނާ ދެކެެވަޑައިގަންނަވާ ގޮތް ހިއްސާކުރައްވާ ބޭފުޅެކެވެ. 

ކުރިން އަލްޖައުލާނީގެ ނަންފުޅުން ގިނަ ބަޔަކު ދަންނަ ޝަރުޢު އޭނާގެ ސިޔާސީ ދަތުރު ފެއްޓެވީ ޒުވާން ހަނގުރާމަވެރިއެއްގެ ގޮތުގައި ގޮތުގައި އިރާގުންނެވެ. އަމިއްލަ ގައުމު ދޫކުރައްވައި އެމެރިކާއާ ދެކޮޅަށް އިރާގުގައި ހަނގުރާމަކުރެއްވީ އަލްޤާޢިދާއާ ގުޅިވަޑައިގެންނެވެ. ސޫރިޔާގެ ހަނގުރާމަ ފެށުމާއެކު ޖަބަހަތުއް ނުޞްރާގެ ނަމުގައި ޖަމާއަތެއް އުފައްދަވައި ބައްޝާރާ ދެކޮޅު ހަނގުރާމާގައި ބައިވެރިވެވަޑައިގަތެވެ. އެއިރު އަލްޤާޢިދާގެ ގޮތްޕެއްގެ ގޮތުގައި އޮތް ދައުލަލް އިސްލާމިއްޔާގެ އިރުޝާދުގެ މަތިން އުފެއްދި ޖަބަހަތުއް ނުޞްރާ އައިސިސްއާ ވަކިވީ އަލްޤާޢިދާއާއި އައިސިސްގެ މެދުގައި އުފެދުނު ދެބަސްވުންތަކުގެ ސަބަބުން 2013 ވަނަ އަހަރު އެވެ. 

ދާދިފަހުން ސީއެންއެންއަށް ދެއްވި ބަސްދީގަތުމެއްގައި ޝަަރުޢު ސިފަކުރެއްވި ގޮތުގައި އަލްޤާޢިދާއާއި އައިސިސްއާ އޭނާގެ މެދުގައި ގުޅުން އޮތް ދުވަސްތަކަކީ ހަޔާތްޕުޅުން މާޒީވެފައިވާ ސަފުހާތަކެކެވެ. އެއިރުގެ ވިސްނުންފުޅާއި މިއަދު ގެންގުޅުއްވާ ފިކުރު މުޅިން ތަފާތުކަން ހާމަކުރައްވައި އޭނާ ވިދާޅުވީ ދުވަހަކުވެސް މަދަނީންނަށް ހަމަލާދިނުމާއި އަނިޔާވެރި އަމަލުތައް ހިންގުމަށް ތާއީދުނުކުރައްވާ ކަމަށެވެ. އަދި އޭނާގެ ހަމައެކަނި އަމާޒަކީ ސޫރިޔާ މިނިވަންކުރެއްވުން ކަމަށެވެ. 

މި ބަދަލުގެ ފެށުމަކީ 2016 ވަނަ އަހަރު އަލްޤާޢިދާއިން މުޅިން ވަކިވެވަޑައިގަތުމަށް ނިންމަވައި އޭނާގެ ލަޝްކަރުގެ ނަން ޖަބަހަތު ފަތުޙުއް ޝާމަށް ބަދަލުކުރެއްވުމެވެ. އެއަށްފަހު ހަރަތަކު ނޫރުއްދީނުއް ޒަންކީއާއި ލިވާއުލް ޙައްޤާއި، ޖަބަހަތު އަންޞާރުއްދީން ފަދަ އިތުރު ޖަމާއަތްތައް އޭނާގެ ދިދައިގެ ދަށުގައި އެއްވެ ހައިއަތު ތަޙްރީރުއް ޝާމް 2017 ވަނަ އަހރުގެ ޖަނަަވަރީގައި އުފެއްދެވި އެވެ. 

ފާއިތުވި ތަނުގައި ޝަރުޢުވަނީ މި ވަކިވުމަކީ ހަމައެކަނި ނަމަކަށް ވަކިވެލި ވަކިވުމެއް ނޫންކަން ސާބިތުކޮށްދެއްވަން ވަރަށް ބޮޑަށް މަސައްކަތްކުރައްވާފަ އެވެ. އެގޮތުން 2021 ވަނަ އަހަރު އެމެރިކާގެ ނޫސްވެރިޔާ މާޓިން ސްމިތަށް ދެއްވި ބަސްދީގަތުމުގައިވެސް ޝަރުޢުވަނީ ބައިނަލްއަގުވާމީ މުޖުތަމައަށް މެސެޖުތަކެއް ދެއްވާފަ އެވެ. ހުޅަނގާއި އެމެރިކާއާ ހަނގުރާމަކުރެއްވުމުގެ ވިސްނުންފުޅެއް ނެތްކަމަށް ވިދާޅުވެ އޭނާ ފާހަގަކުރެއްވީ އޭނާގެ ހައިއަތު ތަޙްރީރުއް ޝާމްއިން ސޫރިޔާގައި ހަރަކާތްތެރިވާ އައިސިސްގެ ހަނގުރާމަވެރިންނާ ކުރިމަތިލާން ފަސްނުޖެހޭ ކަމެވެ. 

އަލްޤާއިދާގެ ވިސްނުމާ ހިލާފަށް ޝަރުޢުގެ ބާރުގެ ދަށުގައި ހުރި ސަރަހައްދުތަކުގައި އޭނާ ކަންކުރެއްވި ގޮތަށް ބަލާއިރު ފެނިފައިވަނީ ދައުލަތެއް ބިނާކުރައްވައިގެން އިންތިޒާމުތަކެއްގެ ތެރެއިން ކަންކުރައްވަން އިސްކަންދެއްވި ކަމެވެ. އެގޮތުން އިދްލިބުގައި ދައުލަތެއްގައި ހުންނަންޖެހޭ ގިނަ މުއައްސަސާތަކާއި އިދާރީ ހިންގުމުގެ އިންތިޒާމުތައް އޭނާ ގާއިމުކުރެއްވި އެވެ. 

އޭގެ އިތުރަށް އަލްގާއިދާއާއި އައިސިސްއާ ހިލާފަށް މުޅި ދުނިޔޭގައި ހަރަކާތް ހިންގުމުގެ ވިސްނުމެއް ހައިއަތުއް ތަޙުރީރުން ނުގެންގުޅޭކަން އެ ޖަމާއަތުގެ އެހެނިހެން ލީޑަރުންނާއި ޝަރުޢުގެ ވާހަކަފުޅުތަކުންނާއި އަމަލުތަކުން ސާފުކޮށް ދައްކުވައިދެއްވި އެވެ. ފާއިތުވި 12 ވަރަކަަށް އަހަރު ތެރޭގައި ޝަރުޢު ސޫރިޔާއިން ބޭރުގައި އެއްވެސް އޮޕަރޭޝަނެއް ހިންގެވިކަމުގެ އެއްވެސް ހެއްކެއް ފެންނަން ނެތެވެ. 

މި ބަދަލުތަކަށް ބައްލަވައި ގިނަ މުހައްލިލުން ދެކެވަޑައިގަންނަވާ ގޮތުގައި ޝަރުއުގެ ވިސްނުންފުޅަށް ބޮޑެތި ބަދަލުތަކެއް އައިސްފައިވުމާއެކު، އޭނާގެ ކިބައިން ވެރިކަން ކުރެއްވުމުގެ ވިސްނުންފުޅެއް ފެންނަމުން ދެއެވެ. އަދި ކުރިއަށް އޮތް ތަނުގައި ސޫރިޔާގައި މުއައްސަސާތަކުގެ މައްޗަށް ގާއިމުވެފައިވާ ހަރުދަނާ ދައުލަތެއް ގާއިމުކުރެއްވުމަށް އޭނާ މަސައްކަތްކުރައްވާނެ ކަމުގައި ގިނަ މުހައްލިލުން ގަބޫލުކުރައްވަ އެވެ.