ޑޮލަރު މާރުކުރަން ޖެހުން | ރިސޯޓު އޯނަރުންގެ ކަންބޮޑުވުމުގައި ބުރަދަނެއް އެބަހުރިތަ؟

ރިސޯޓުތަކާއި ގެސްޓުހައުސްތަކަށް ޑޮލަރުން ލިބޭ އާމްދަނީން މިންވަރެއް  މާރުކުރަންޖެހޭ ގޮތަށް އެމްއެމްއޭއިން ގަވާއިދެއް އެކުލަވައިލުމުން އިއްޔެ 50 އަށްވުރެ ގިނަ ރިސޯޓުން އެ ގަވާއިދަށް ތަބާވެވެން ނެތްކަން މަަރުކަޒީ ބޭންކަށާއި ސަރުކާރަށް އަންގާފައިވެ އެވެ. ރިސޯޓުތަކުން ފޮނުވި ސިޓީތަކުގައި ރިސޯޓު މިލްކުވެރިންގެ ކަންބޮޑުވުންތައް ފާހަގަކޮށްފައިވެ އެވެ. އެ ކަންބޮޑުވުންތަކުގައި ބުރަދަންހުރި މިންވަރު ވަޒަންކޮށްލުމަކީ އޮތް ކަމެކެވެ. 

ޓޫރިސްޓު ވިޔަފާރިތަކަށް ލިބޭ ޑޮލަރުން މިންވަރެއް މާރުކުރަން ޖެހޭ ސަބަބުތައް ވަރަށް ތަފުސީލުކޮށް މަރުކަޒީ ބޭންކުން ގެންދަނީ ބަޔާންކޮށްދެމުންނެވެ. ނިމުނު އަހަރު ރިސޯޓުތަކަށް ލިބުނު ޑޮލަރު އާމްދަނީން މާރުކުރީ ރިސޯޓުތަކަށް ލިބުނު 5 ބިލިއަނެއްހައި ޑޮލަރުގެ އެންމެ 3 އިންސައްތަ ނުވަތަަ 68 މިލިއަން ޑޮލަރެވެ. ބާކީ ފައިސާއަށް ހެދި ގޮތެއް ދެކެދެނެވޮޑިގެންވަނީ މާތް ﷲ އެވެ. 

ގަވާއިދުގައި ބުނަނީ ރިސޯޓުތަކާއި އިންޓަގްރޭޓެޑް ރިސޯޓާއި ފަތުރުވެރިކަމުގެ އުޅަނދުފަހަރާއި ރިސޯޓު ހޮޓަލާއި ސިޓީ ހޮޓާ ފަދަ ތަންތަނުން އެ ތަންތަނަށް އަންނަ ކޮންމެ ފަތުރުވެރިއެއްގެ ބޮލަަކަށް 500 ޑޮލަރު މާރުކުރަންޖެހޭނެ ކަމަށެވެ. އަދި 50 އެނދަށްވުރެ މަދު އެނދު ހުންނަ ގެސްޓުހައުސްތަކުން ޓޫރިސްޓެއްގެ ބޮލަކަށް 25 ޑޮލަރު މާރުކުރަންޖެހޭނެ ކަމަށެވެ. 

މި ފައިސާ މާރުކުރަންޖެހޭނީ އެ މަހެއްގައި އައި ޓޫރިސްޓުން ހިސާބުކުރުމަށްފަހު އެ މަސް ނިމޭ ދުވަހުން ފެށިގެން ތިންވަނައަށްވާ މަހުގެ 28 ވަނ ދުވަހުގެ ކުރިން ކަމށްވެސް ގަވާއިދުގައި ބަޔާންކުރެ އެވެ. 

މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި ރިސޯޓުތަކުން ކަންބޮޑުވުމެއްގެ ގޮތުގައި ފާހަގަކުރީ ކޮންމެ ޓޫރިސްޓެއްގެ ބޮލަކަށް 500 ޑޮލަރު މާރުކުރަން ޖެހުމެވެ. އެ ވިޔަފާރިތަކުން ބުނަނީ އެއީ ވިޔަފާރިތައް ހިނގާ ގޮތުން ކުރަން އުދަނގޫ ކަމެކެވެ. ސަބަބުތަކެއްގެ ގޮތުގައި އަންނަނިވި ކަންކަން ރިސޯޓުތަކުން ފާހަގަކުރި އެވެ. 

މި ނުކުތާތަކާއި ގަވާއިދަށް ބަލައިލާއިރު މި ނުކުތާތަކުގައި އާރުލާ މިންވަރު ރަނގަޅަށް ވަޒަންކުރެވިދާނެ އެވެ. 

ފަތުރުވެރިއެއްގެ ބޮލަކަށް 500 މާރުކުރަންޖެހެނީ އެ ފަތުރުވެރިން އައި މަހުގެ ކޭޝް ފްލޯއިންނެއް ނޫނެވެ. ގަވާއިދުގައި ކޮންމެ މަހަކު އަންނަ ފަތުރުވެރިންގެ ތެރެއިން ކޮންމެ މީހެއްގެ ބޮލަކަށް 500 ޑޮލަރު މާރުކުރަންޖެހޭނެ ކަމަށް ބަޔާންކުރި ނަމަވެސް ތިން މަސްދުވަހުގެ މުއްދަތެއް ޑޮލަރު މާރުކުރުމަށް ދީފައި އޮވެ އެވެ. 

މިސާލަކަށް ނިމުނު އޮކްޓޯބަރު މަހުގައި ރިސޯޓުތަކުގައި ތިބި ފަތުރުވެރިންގެ ބޮލަކަށް 500 ޑޮލަރު މާރުކުރަންޖެހެނީ އަންނަ ޖަނަވަރީ މަހުގެ 28 ވަނަ ދުވަހުގެ ކުރިންނެވެ. އެއިރުން އޮކްޓޯބަރު، ނޮވެންބަރު، ޑިސެންބަރު އަދި ޖަނަވަރީގެ ކޭޝް ފްލޯއިން އެ އަދަދު މާރުކުރެވޭނެ އެވެ. 

އެހެންކަމުން އެ މަހެއްގައި ލިބުނު އާމްދަނީއަކާ މާރުކުރުމަކާ ގުޅުމެއް ނެތެވެ. މާރުކުރަންޖެހެނީ ތިން މަހުގެ ކޭޝް ފްލޯއިންނެވެ. އެ ސަބަބަށްޓަކައި މާރުކުރަންޖެހޭ އަދަދު ރިސޯޓަށް ލިބުނު އާމްދަނީއަށްވުރެ އިތުރުވުމުގެ މައްސަލައެއް ކުރިމަތިނުވާނެ އެވެ.

 އަދި އެވެރެޖު ޑެއިލީ ރޭޓަކީވެސް މާރުކުރަންޖެހުމާ ގުޅުން އޮތް ކަމެއް ނޫނެވެ. މާރުކުރަންޖެހެނީ ރިސޯޓަށް ޑޮލަރުން ލިބޭ ޖުމްލަ އާމްދަނީގެ ތެރެއިން ކޮންމެ ޓޫރިސްޓެއްގެ ބޮލަކަށް 500 ޑޮލަރެވެ. މިސާލަކަށް އެވެރެޖު ޑެއިލީ ރޭޓު ނުވަތަ ކޮޓަރި ވިއްކާ އެވެރެޖު އަގު 200 ޑޮލަރުގައި ހުންނަ ރިސޯޓެއްގެ 100 އެނދު 30 ދުވަހު އެއްކޮށް ވިކިފައި އޮތްނަމަ ހަ ލައްކަ ޑޮލަރު އެ މަހަކު ލިބޭނެ އެވެ. އެ ރިސޯޓުގައި އެ 30 ދުވަހު ތިބީ 800 ޓޫރިސްޓުން ކަމަށްވާނަމަ ބޮލަކަށް 500 ޑޮލަރުގެ ރޭޓުން މާރުކުރަންޖެހޭނީ 400،000 ޑޮލަރެވެ. އެހެންކަމުން ޑެއިލީ ރޭޓަކީ 200 ޑޮލަރަށްވުމަކުން މާރުކުރަންޖެހޭ އަދަދު އާމްދަނީއަށްވުރެ އިތުރުވުމުގެ މައްސަލައެއް ކުރިމަތިނުވާނެ އެވެ. 

މިދެންނެވި ހިސާބުކުރުމުގައި ރިސޯޓުތަކަށް ކޮޓަރި ވިއްކައިގެން ލިބޭ އާމްދަނީގެ ބޭރުން އެކްސްކާޝަންތަކާއި ބާއާއި މުނިފޫހިފިލުވުމުގެ ކަންކަމާއި އެނޫން ހިދުމަތްތަކުން ލިބޭ އާމްދަނީ ހިމަނާފައިނުވާނެ އެވެ. ޓޫރިޒަމް ދާއިރާގެ ތަޖުރިބާކާރުން ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި ރިސޯޓަކަށް ލިބޭ އާމްދަނީގެ %50 އަށްވުރެ ބޮޑު ނިސްބަތެއް ލިބެނީ ކޮޓަރީގެ އަގުގެ ބޭރުން އެހެނިހެން ކަންކަމުންނެވެ. 

ދެވަނަ ކަމަކަށް ކޮންމެ ޓޫރިސްޓެއްގެ ބޮލަކަށް 500 ޑޮލަރު މާރުކުރަން ކަނޑައަޅާފައިވަނީ ރިސޯޓުތަކުގައި ފަތުރުވެރިން ހޭދަކުރާ ފައިސާގެ އަދަދުގެ އެވެރެޖުތަކަށް ރަނގަޅަށް ބެލިގެންނެވެ. 2022 ވަނަ އަހަރު ޓޫރިޒަމް މިނިސްޓްރީން ހެދި ސާވޭއަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި ރިސޯޓުތަކަށް އަންނަ ފަތުރުވެރިންގެ %31 މީހުން 1،000 ޑޮލަރާއި 5،000 ޑޮލަރާ ދެމެދުގެ އަދަދެއް ހޭދަކުރެ އެވެ. އަދި ރިސޯޓުތަކުގައި ތިބޭ ފަތުރުވެރިންގެ %47 މީހުން 5،000 އާއި 10،000 އާ ދެމެދުގެ އަދަދަކަށް ޑޮލަރު ހޭދަކުރެ އެވެ. އަދި 14 އިންސައްތަ މީހުން 10،000 ޑޮލަރާއި 20،000 ޑޮލަރާ ދެމެދުގެ އަދަދެއް ހޭދަކުރެ އެވެ. 

އެހެންކަމުން ރިސޯޓެއްގައި ޗުއްޓީ ހޭދަކުރާ ޓޫރިސްޓުންގެ ތެރެއިން މަދު ނިސްބަތެއްގެ ބަޔަކު ދެ ރޭ ހޭދަކުރުމަކީ ޑޮލަރުގެ އާމްދަނީ މާރުކުރަންޖެހޭ ޖުމްލަ އަދަދަށްވުރެ އިތުރުވާންޖެހޭ ސަބަބެއް ކަމުގައި ގަބޫލުކުރެވޭނެ ގޮތެއް ނެތެވެ. 

ދެން އޮތީ ހިލޭ ރިސޯޓުތަކުގައި ތިބޭ މެހެމާނުންގެ ވާހަކަ އެވެ. މިއީ ރިސޯޓުތަކަށް އަންނަ ފަތުރުވެރިންނާއި މެހެމާނުންގެ ކިހައި އިންސައްތައެއްކަން އެއްވެސް ސިޓީއެއްގަައި އެންމެ ރިސޯޓަކުންވެސް ފާހަގަނުކުރެ އެވެ. ފަތުރުވެރިކަމުގެ ދާއިރާގައި ގިނަ ދުވަސްތަކެއްވަންދެން މަސައްކަތްކުރެއްވި ތަޖުރިބާކާރު ބޭފުޅަކު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި އެއީ ވަރަށްވެސް މަދުބައެކެވެ. އަހަރަކު 100 އެއްހައި މީހުންނަށްވެސް ރިސޯޓެއްގައި ހިލޭ ހުންނަން ފުރުސަތު ނުދޭނެ އެވެ. 

ޑޮލަރު މާރުކުރުމަކީ ވިޔަފާރިއަށް ގެއްލުންވާނެ ކަމެއް ކަމުގައި ރިސޯޓުތަކުން ބުނާއިރު، މާރުކުރާ ފައިސާއަކީ އާމްދަނީ އުނިވާ ފައިސާއެއް ނޫންކަން ފާހަގަކޮށްލަންޖެހެ އެވެ. 500 ޑޮލަރު މާރުކުރުމުން އެ ޑޮލަރަށްވާ ރުފިޔާ ބޭންކުތަކުން ރިސޯޓަށް ލިބެ އެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގާނޫނުގައި ބުނާ ގޮތުން ރާއްޖޭގެ ގާނޫނީ ޓެންޑާއަކީ ދިވެހި ރުފިޔާ އެވެ. އެހެންކަމުން އެ ރުފިޔާއިން ވިޔަފާރީގެ މުއާމަލާތްތައް ކުރުމަށް ރިސޯޓުތަކަށް ހުރަހެއް ނޯންނާނެ އެވެ. ފައިސާ ދައްކަންޖެހޭ ބިލުތަކަށް ދިވެހި ރުފިޔާއިން ފައިސާ ދެއްކޭނެ އެވެ. 

ރިސޯޓު ސަޕްލައި މަސައްކަތްކުރާ ގިނަ ކުންފުނިތަކުން ފާހަގަކުރާ ގޮތުގައި މިހާރުވެސް ގިނަ ރިސޯޓުތަކުން ސަޕްލަޔަރުންނަށް ފައިސާ ދައްކަނީ ދިވެހި ރުފިޔާއިންނެވެ. އެ ފަރާތްތަކުން ތުހުމަތުކުރާ ގޮތުގައި އެގޮތަށް ދިވެހި ރުފިޔާއިން ފައިސާ ދައްކަނީ ކަޅު ބާޒާރުގައި ގިނަ އަދަދެއްގެ ޑޮލަރު ވިއްކުމަށްފަހު ހޯދާ ފައިދާއިންނެވެ. އެ ފައިދާއަކީ ޓެކުހެއް ދައްކަންނުޖެހޭ ގޮތަށް އެ ވިޔަފާރިތަކަށް މިހާރު ލިބޭ އާމްދަނީއެކެވެ. 

ރިސޯޓުތައް ހެދުމަށް ބޮޑެތި އަދަދުތަކުން ލޯނު ނަގަންޖެހެ އެވެ. އެފަދަ ލޯނުތައް ގިނައިން ނަގާފައި ހުންނަނީ ބޭރު ބޭންކުތަކުންނެވެ. ލޯނު ނަގަނީވެސް އަނބުރާ ދައްކަނީވެސް ޑޮލަރުންނެވެ. މިއީ ދިވެހި ސަރުކާރަށާއި މަރުކަޒީ ބޭންކަށް އޮޅިފައި އޮތް ކަމެއް ނޫނެވެ. މިފަދަ ބުރަތައް އުފުލަންޖެހޭ ހާލަތުގައި ޑޮލަރު މާރުކުރަންޖެހޭ ރޭޓު ލުއިކޮށްދިނުމަށް ގަވާއިދުގައި ހިމަނާފައިވެ އެވެ. 

އެގޮތުން ޑޮލަރު މާރުކުރަންޖެހޭ މިންވަރު ލުއިކޮށްދެވޭނެ ހާލަތްތަކުގެ ގޮތުގައި އެމްއެމްއޭގެ ގަވާއިދުގައި ބަޔާންްކޮށްފައިވަނީ އަންނަނިވި ހާލަތްތަކެވެ. 

މި ހާލަތްތަކުގައި ޑޮލަރު މާރުކުރަންޖެހޭ ރޭޓު ލުއިކޮށްދިނުމުގެ އިހުތިޔާރު އެމްއެމްއޭއަށް އޮންނާނެ އެވެ. އެހެންކަމުން މާރުކުރަންޖެހިގެން ލޯނުތަކާއި މާލީ އިލްތިޒާމުތައް އަދާނުކުރެވިދާނެކަމަށް ރިސޯޓުތަކުން ބުނާ ބުނުމަކީ ގަވާއިދުގައި އޮތް ގޮތުން އެއްވެސް ބުރަދަނެއް ހުރި ބުނުމެއް ނޫނެވެ. 

ޑޮލަރުން މުސާރަ ދިނުމަކީ އިހުތިޔާރީ ކަމެކެވެ. އެއްވެސް ގާނޫނަކުން ޑޮލަރުން މުސާރަ ދިނުން ލާޒިމުކޮށްފައިނުވެ އެވެ. އެހެންނަމަވެސް ސާވިސް ޗާޖު ޑޮލަރުން ދޭންޖެހެ އެވެ. ސާވިސް ޗާޖު ދިނުމަކީ އަދާކުރަންޖެހޭ މާލީ އިލްްތިޒާމަކަށްވާއިރު ސާވިސް ޗާޖު ދިނުމުން ޑޮލަރު މާރުކުރަން އުދަގޫވާނަމަ ހިސާބުތަކާއެކު އެކަން އެމްއެމްއޭއާ ހިއްސާކުރަންވީ އެވެ. އެމްއެމްއޭއިން ގަބޫލުކުރާ ބޭރު ފައިސާގެ އިލްތިޒާމެއް އޮތްނަމަ ލުއި ދިނުމުގެ އިހުތިޔާރު އެ އިދާރައަށް އެބައޮތެވެ. 

ޑޮލަރު އާމްދަނީ ރާއްޖޭގެ މާލީ ނިޒާމށް ވަންނަންޖެހޭކަން ހުުރިހާ ރައްޔިތުންވެސް ގަބޫލުކުރެ އެވެ، އަދި ފަތުރުވެރިކަމަށް އެތައް ބިލިއަނެއްގެ ޑޮލަރު ލިބޭއިރު ސަރުކާރުގެ އާމްދަނީން އެމްއެމްއޭއަށް ލިބޭ ކުޑަ މިންވަރެއް ބޭންކުތަކަށް ދީގެން ޑޮލަރުން ބޭންކުތަކުގެ ހިދުމަތްތައް ދެމުން ދިއުމަކީ ދެމެހެއްޓެނެވި ގޮތެއް ނޫންކަން އެންމެންވެސް ގަބޫލުކުރާނެ އެވެ. 

އެހެންކަމުން ދުނިޔޭގެ އެހެން ގައުމުތަކުގައިވެސް ބޭރު ފައިސާއިން އާމްދަނީ ލިބޭ ވިޔަފާރިތަކަށް އާމްދަނީގެ މިންވަރެއް ބޭންކުތަކަށް ޖަމާކޮށް/ މާރުކުރުން ލާޒިމުކުރެ އެވެ. މިއީ ރާއްޖޭގައިވެސް ކުރަންޖެހޭ ކަމެއްކަމާމެދު އާންމުންގެ މެދުގައި އަދި އިގުތިސާދީ މާހިރުންގެ މެދުގައި ދެބަސްވުމެއް ނެތެވެ، 

ރިސޯޓުތަކުން ކަންބޮޑުވުން ފާޅުކުރާއިރު ޑޮލަރު މާރުކުރަން އެއްބަސްވާނެ ފޯމިއުލާއެއްގެ ވާހަކަ ރިސޯޓުތަކުން މިހާތަނަށް ހިއްސާނުކުރެ އެވެ. ފާޅުކުރަނީ ކަންބޮޑުވުމެވެ. ކުރަންޖެހިފައި އޮތް މިކަން ކުރެވޭނެ އަދި ކުރަން ރުހޭނެ އެއްގޮތްވެސް އަދިޔަކު ރިސޯޓު އޯނަރުން ނުދައްކަ އެވެ. 

ހުލާސާއަކީ ގަވާއިދު އޮތްގޮތުން ރިސޯޓުތަކަށް ޑޮލަރު މާރުކުރަން ދަތިވާންޖެހޭ ސަބަބެއް ނެތެވެ. އަދި ޑޮލަރު މާރުކުރަންޖެހުމަކީ ރިސޯޓުތަކަށް ބޮޑު ގެއްލުމެއްވާނެ ކަމެއްގެ ގޮތުގައި ސިފަކުރާ ސިފަކުރުމަކީވެސް ވިޔަފާރީގެ ހަގީގަތްތަކާ މުޅިން އެއްގޮތް ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. އެހެންކަމުން ރިސޯޓު އޯނަރުންގެ ކަންބޮޑުވުން ވައްތަރީ ޑޮލަރުން ހޯދަމުން އަންނަ އެހެން މަންފާއެއް ހޯދުމުގެ މަގު ބަންދުވާތީ ފާޅުކުރާ ކަންބޮޑުވުމަކާ އެވެ.